Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

To demand vehemently

  • 1 expostulo

    ex-postŭlo, āvi, ātum, 1, v. a. and n.
    I.
    To demand vehemently or urgently, to demand, require (mostly post-Aug. for class. exposco; not in Cic., since in Rosc. Com. 17, 50, the true read. is: et postulare; cf.

    also: peto, exigo, flagito, postulo): aures meae auxilium expostulant,

    Plaut. Pers. 4, 3, 25:

    quae ne civilium quidem bellorum victores expostulaverint,

    Tac. A. 1, 19:

    primas sibi partes,

    id. ib. 15, 53:

    cum quid expostulabit usus,

    Col. 12, 2, 3:

    tarda sunt quae in commune expostulantur,

    Tac. A. 1, 28:

    Armeniam praesidiis vacuam fieri, expostulabat,

    id. ib. 15, 17:

    expostulat, ut, etc.,

    id. ib. 12, 46:

    quibus clamoribus expostulatum est, ne, etc.,

    Plin. Pan. 75, 4.— Absol.:

    expostulante consensu populi, pax inita,

    Vell. 2, 77, 1.—
    B.
    In partic. (cf. exposco, II.), to require to be delivered up, to demand one for punishment:

    Marium Celsum ad supplicium expostulabant,

    Tac. H. 1, 45; cf. id. ib. 1, 73:

    auctores caedis ad poenam,

    Suet. Dom. 23.—
    II.
    Cum aliquo ( de aliqua re or aliquid) or absol., to find fault, dispute, expostulate with one respecting something; to complain of one (class.; syn.: calumnior, reprehendo, vitupero, increpo, improbo, etc.).—With acc. rei, and cum with abl. pers.:

    lenis a te et facilis existimari debeo, qui nihil tecum de his ipsis rebus expostulem,

    Cic. Fam. 5, 2, 9; cf. id. ib. 3, 10, 6:

    cum illo injuriam,

    Ter. And. 4, 1, 15:

    ne illum quidem Juventium tecum expostulavi,

    Cic. Planc. 24, 58. —With acc. alone:

    qui putant sibi fieri injuriam ultro, si quam fecere ipsi, expostules,

    Ter. Ad. 4, 3, 4.—With acc. and inf. as object:

    tum obstetrix expostulavit mecum, parum missum sibi,

    Plaut. Mil. 3, 1, 103:

    sed locus esse videtur tecum expostulandi,

    Cic. Fam. 2, 17, 6.—With de and abl. rei:

    regna omnia de nostris cupiditatibus et injuriis expostulant,

    id. Verr. 2, 3, 89, § 207.—With quia or cur:

    expostulare, quia, etc.,

    Plaut. Most. 2, 2, 88:

    mittebat oratores, qui suo nomine expostularent, cur, etc.,

    Tac. A. 13, 37:

    cur non mecum questus es? aut... iracundius ac vehementius expostulasti?

    Cic. Sull. 15, 44; cf.:

    ne expostulent et querantur, se, etc.,

    id. Tusc. 5, 5, 14:

    verecunde,

    Dig. 1, 12, 1, § 8.

    Lewis & Short latin dictionary > expostulo

  • 2 latrans

    1.
    lātro, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [cf. Gr. loidoreô and latrazein = barbarizein, Hesych.], to bark (cf. baubor).
    I.
    Lit.:

    si canes latrent,

    Cic. Rosc. Am. 20, 56; Lucr. 5, 1066:

    ne latret canis,

    Hor. S. 1, 2, 128: quasi feta canes sine dentibus latrat, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Müll. (Ann. v. 518 Vahl.):

    canis timidus vehementius latrat quam mordet,

    Curt. 7, 4, 13:

    canino rictu,

    Juv. 10, 272.— Impers. pass.:

    scit cui latretur cum solus obambulet ipse,

    Ov. Tr. 2, 459.—
    (β).
    Act. for allatrare, to bark at, bay:

    senem adulterum Latrent Suburanae canes,

    Hor. Epod. 5, 57:

    cervinam pellem,

    id. Ep. 1, 2, 66:

    nubila,

    Stat. Th. 1, 551.—Also in pass.:

    latrari a canibus,

    Plin. 25, 10, 78, § 126.—
    (γ).
    Part. pres. as subst.: lātrans, antis, m., a barker, i. e. a dog ( poet.):

    inmeriti fatum latrantis,

    Ov. M. 8, 412; plur., id. ib. 8, 344.—
    B.
    Transf.
    1.
    To resound, roar, of water ( poet.):

    latrantes undae,

    Sil. 5, 396:

    (amnis) Alpibus ortus fertur latrantibus undis,

    id. 3, 470; Stat. Ach. 1, 451.—
    2.
    In speaking, to rant, roar, bluster:

    latrant jam quidam oratores, non loquuntur,

    Cic. Brut. 15, 58:

    rumperis et latras,

    Hor. S. 1, 3, 136.—
    (β).
    Act., to bark at:

    si quis Obprobriis dignum latraverit,

    Hor. S. 2, 1, 85.—
    II.
    Trop., to bark at, rage, etc.
    A.
    In gen.:

    multa ab animalium vocibus tralata in homines, partim quae sunt aperta, partim obscura. Perspicua, ut Ennii: Animus cum pectore latrat,

    Varr. L. L. 7, § 103 Müll. (cf. Ann. v. 570 Vahl.):

    admoto latrant praecordia tactu,

    rage, Stat. S. 2, 1, 13:

    curae latrantes,

    Petr. 119.—
    (β).
    Act.:

    magnas latrantia pectora curas,

    Stat. Th. 2, 338.—
    B.
    In partic.
    1.
    To demand vehemently: latrare Ennius pro poscere posuit, Paul. ex Fest. 121 Müll.; cf.

    Enn. l. l.: cum sale panis Latrantem stomachum bene leniet,

    Hor. S. 2, 2, 17:

    nil aliud sibi naturam latrare, nisi ut, etc.,

    Lucr. 2, 17.—
    2.
    Opening the mouth wide, pronounced with a wide mouth:

    hanc scripsit Latine Plautus cum latranti nomine,

    Plaut. Cas. prol. 34.
    2.
    lā̆tro, ōnis, m. [Gr. latris, root la-, laW-, in laô, leia; cf. lucrum], a hired servant, hireling, mercenary, satellite, bodyguard, etc. (only ante-class.): haec effatus ibi, latrones dicta facessunt, Enn. ap. Non. 306, 23 (Ann. v. 60 Vahl.).—Of mercenary soldiers:

    latrones, quos conduxi,

    Plaut. Mil. 4, 1, 3:

    nam hic latro in Sparta fuit,

    id. Poen. 3, 3, 50:

    latronem suam qui auro vitam venditat,

    id. Bacch. 1, 1, 20 Fleck.; cf.: fortunas suas coepere latrones Inter se memorare, Enn. ap. Non. 134, 29 (Ann. v. 528 Vahl.); cf. Varr. L. L. 7, p. 141 Müll., and the passage from Paul. ex Fest. infra.—
    II.
    Transf.
    A.
    A freebooter, highwayman, robber, bandit, irregular soldier, brigand (opp. justi hostes). Liv. 40, 27, 10: latrones eos antiqui dicebant, qui conducti militabant. apo tês latreias. At nunc viarum obsessores dicuntur, Paul. ex Fest. p. 118 Müll.:

    hostes hi sunt, qui nobis, aut quibus nos publice bellum decrevimus: ceteri latrones aut praedones sunt,

    Dig. 50, 16, 118:

    vos latrones et mendicos homines magni penditis?

    Plaut. Stich. 1, 2, 75:

    collecti ex praedonibus latronibusque Syriae,

    Caes. B. C. 3, 110; 3, 109 fin.; id. B. G. 3, 17:

    erat ei vivendum latronum ritu, ut tantum haberet, quantum rapere potuisset,

    Cic. Phil. 2, 25, 62:

    non semper viator a latrone, non numquam etiam latro a viatore occiditur,

    Cic. Mil. 21, 55; cf.:

    cantabit vacuus coram latrone viator,

    Juv. 10, 22; 13, 145:

    ne quis fur esset, neu latro,

    Hor. S. 1, 3, 106:

    quin etiam leges latronum esse dicuntur, etc.,

    Cic. Off. 2, 11, 40:

    quaestio latronum,

    Paul. Sent. 5, 16, 13:

    qui latronem caedem sibi inferentem, occiderit,

    id. ib. 5, 23, 8.—Of an assassin, Val. Max. 5, 9, 4.— Poet. of a hunter, Verg. A. 12, 7.—Of a wolf, Phaedr. 1, 1, 4.—
    B.
    For latrunculus, a chessman, a piece in the game of draughts or chess which represents a soldier; a man, pawn ( poet.):

    latronum proelia,

    Ov. A. A. 3, 357:

    ludere bella latronum,

    Mart. 14, 20, 1; cf.

    vitreo latrone,

    id. 7, 72, 8.
    3.
    Lā̆tro, ōnis, m., a Roman surname. So M. Porcius Latro, a famous orator from Spain, a friend of the elder Seneca, Sen. Contr. 1 praef.; Quint. 10, 5, 18; 9, 2, 91; Plin. 20, 14, 57, § 160.—Hence,
    II.
    Lătrō-nĭānus, a, um, adj., of or belonging to Latro, Latronian:

    color,

    Sen. Contr. 1, 7, 16; 1 praef. § 13.

    Lewis & Short latin dictionary > latrans

  • 3 Latro

    1.
    lātro, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [cf. Gr. loidoreô and latrazein = barbarizein, Hesych.], to bark (cf. baubor).
    I.
    Lit.:

    si canes latrent,

    Cic. Rosc. Am. 20, 56; Lucr. 5, 1066:

    ne latret canis,

    Hor. S. 1, 2, 128: quasi feta canes sine dentibus latrat, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Müll. (Ann. v. 518 Vahl.):

    canis timidus vehementius latrat quam mordet,

    Curt. 7, 4, 13:

    canino rictu,

    Juv. 10, 272.— Impers. pass.:

    scit cui latretur cum solus obambulet ipse,

    Ov. Tr. 2, 459.—
    (β).
    Act. for allatrare, to bark at, bay:

    senem adulterum Latrent Suburanae canes,

    Hor. Epod. 5, 57:

    cervinam pellem,

    id. Ep. 1, 2, 66:

    nubila,

    Stat. Th. 1, 551.—Also in pass.:

    latrari a canibus,

    Plin. 25, 10, 78, § 126.—
    (γ).
    Part. pres. as subst.: lātrans, antis, m., a barker, i. e. a dog ( poet.):

    inmeriti fatum latrantis,

    Ov. M. 8, 412; plur., id. ib. 8, 344.—
    B.
    Transf.
    1.
    To resound, roar, of water ( poet.):

    latrantes undae,

    Sil. 5, 396:

    (amnis) Alpibus ortus fertur latrantibus undis,

    id. 3, 470; Stat. Ach. 1, 451.—
    2.
    In speaking, to rant, roar, bluster:

    latrant jam quidam oratores, non loquuntur,

    Cic. Brut. 15, 58:

    rumperis et latras,

    Hor. S. 1, 3, 136.—
    (β).
    Act., to bark at:

    si quis Obprobriis dignum latraverit,

    Hor. S. 2, 1, 85.—
    II.
    Trop., to bark at, rage, etc.
    A.
    In gen.:

    multa ab animalium vocibus tralata in homines, partim quae sunt aperta, partim obscura. Perspicua, ut Ennii: Animus cum pectore latrat,

    Varr. L. L. 7, § 103 Müll. (cf. Ann. v. 570 Vahl.):

    admoto latrant praecordia tactu,

    rage, Stat. S. 2, 1, 13:

    curae latrantes,

    Petr. 119.—
    (β).
    Act.:

    magnas latrantia pectora curas,

    Stat. Th. 2, 338.—
    B.
    In partic.
    1.
    To demand vehemently: latrare Ennius pro poscere posuit, Paul. ex Fest. 121 Müll.; cf.

    Enn. l. l.: cum sale panis Latrantem stomachum bene leniet,

    Hor. S. 2, 2, 17:

    nil aliud sibi naturam latrare, nisi ut, etc.,

    Lucr. 2, 17.—
    2.
    Opening the mouth wide, pronounced with a wide mouth:

    hanc scripsit Latine Plautus cum latranti nomine,

    Plaut. Cas. prol. 34.
    2.
    lā̆tro, ōnis, m. [Gr. latris, root la-, laW-, in laô, leia; cf. lucrum], a hired servant, hireling, mercenary, satellite, bodyguard, etc. (only ante-class.): haec effatus ibi, latrones dicta facessunt, Enn. ap. Non. 306, 23 (Ann. v. 60 Vahl.).—Of mercenary soldiers:

    latrones, quos conduxi,

    Plaut. Mil. 4, 1, 3:

    nam hic latro in Sparta fuit,

    id. Poen. 3, 3, 50:

    latronem suam qui auro vitam venditat,

    id. Bacch. 1, 1, 20 Fleck.; cf.: fortunas suas coepere latrones Inter se memorare, Enn. ap. Non. 134, 29 (Ann. v. 528 Vahl.); cf. Varr. L. L. 7, p. 141 Müll., and the passage from Paul. ex Fest. infra.—
    II.
    Transf.
    A.
    A freebooter, highwayman, robber, bandit, irregular soldier, brigand (opp. justi hostes). Liv. 40, 27, 10: latrones eos antiqui dicebant, qui conducti militabant. apo tês latreias. At nunc viarum obsessores dicuntur, Paul. ex Fest. p. 118 Müll.:

    hostes hi sunt, qui nobis, aut quibus nos publice bellum decrevimus: ceteri latrones aut praedones sunt,

    Dig. 50, 16, 118:

    vos latrones et mendicos homines magni penditis?

    Plaut. Stich. 1, 2, 75:

    collecti ex praedonibus latronibusque Syriae,

    Caes. B. C. 3, 110; 3, 109 fin.; id. B. G. 3, 17:

    erat ei vivendum latronum ritu, ut tantum haberet, quantum rapere potuisset,

    Cic. Phil. 2, 25, 62:

    non semper viator a latrone, non numquam etiam latro a viatore occiditur,

    Cic. Mil. 21, 55; cf.:

    cantabit vacuus coram latrone viator,

    Juv. 10, 22; 13, 145:

    ne quis fur esset, neu latro,

    Hor. S. 1, 3, 106:

    quin etiam leges latronum esse dicuntur, etc.,

    Cic. Off. 2, 11, 40:

    quaestio latronum,

    Paul. Sent. 5, 16, 13:

    qui latronem caedem sibi inferentem, occiderit,

    id. ib. 5, 23, 8.—Of an assassin, Val. Max. 5, 9, 4.— Poet. of a hunter, Verg. A. 12, 7.—Of a wolf, Phaedr. 1, 1, 4.—
    B.
    For latrunculus, a chessman, a piece in the game of draughts or chess which represents a soldier; a man, pawn ( poet.):

    latronum proelia,

    Ov. A. A. 3, 357:

    ludere bella latronum,

    Mart. 14, 20, 1; cf.

    vitreo latrone,

    id. 7, 72, 8.
    3.
    Lā̆tro, ōnis, m., a Roman surname. So M. Porcius Latro, a famous orator from Spain, a friend of the elder Seneca, Sen. Contr. 1 praef.; Quint. 10, 5, 18; 9, 2, 91; Plin. 20, 14, 57, § 160.—Hence,
    II.
    Lătrō-nĭānus, a, um, adj., of or belonging to Latro, Latronian:

    color,

    Sen. Contr. 1, 7, 16; 1 praef. § 13.

    Lewis & Short latin dictionary > Latro

  • 4 latro

    1.
    lātro, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [cf. Gr. loidoreô and latrazein = barbarizein, Hesych.], to bark (cf. baubor).
    I.
    Lit.:

    si canes latrent,

    Cic. Rosc. Am. 20, 56; Lucr. 5, 1066:

    ne latret canis,

    Hor. S. 1, 2, 128: quasi feta canes sine dentibus latrat, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Müll. (Ann. v. 518 Vahl.):

    canis timidus vehementius latrat quam mordet,

    Curt. 7, 4, 13:

    canino rictu,

    Juv. 10, 272.— Impers. pass.:

    scit cui latretur cum solus obambulet ipse,

    Ov. Tr. 2, 459.—
    (β).
    Act. for allatrare, to bark at, bay:

    senem adulterum Latrent Suburanae canes,

    Hor. Epod. 5, 57:

    cervinam pellem,

    id. Ep. 1, 2, 66:

    nubila,

    Stat. Th. 1, 551.—Also in pass.:

    latrari a canibus,

    Plin. 25, 10, 78, § 126.—
    (γ).
    Part. pres. as subst.: lātrans, antis, m., a barker, i. e. a dog ( poet.):

    inmeriti fatum latrantis,

    Ov. M. 8, 412; plur., id. ib. 8, 344.—
    B.
    Transf.
    1.
    To resound, roar, of water ( poet.):

    latrantes undae,

    Sil. 5, 396:

    (amnis) Alpibus ortus fertur latrantibus undis,

    id. 3, 470; Stat. Ach. 1, 451.—
    2.
    In speaking, to rant, roar, bluster:

    latrant jam quidam oratores, non loquuntur,

    Cic. Brut. 15, 58:

    rumperis et latras,

    Hor. S. 1, 3, 136.—
    (β).
    Act., to bark at:

    si quis Obprobriis dignum latraverit,

    Hor. S. 2, 1, 85.—
    II.
    Trop., to bark at, rage, etc.
    A.
    In gen.:

    multa ab animalium vocibus tralata in homines, partim quae sunt aperta, partim obscura. Perspicua, ut Ennii: Animus cum pectore latrat,

    Varr. L. L. 7, § 103 Müll. (cf. Ann. v. 570 Vahl.):

    admoto latrant praecordia tactu,

    rage, Stat. S. 2, 1, 13:

    curae latrantes,

    Petr. 119.—
    (β).
    Act.:

    magnas latrantia pectora curas,

    Stat. Th. 2, 338.—
    B.
    In partic.
    1.
    To demand vehemently: latrare Ennius pro poscere posuit, Paul. ex Fest. 121 Müll.; cf.

    Enn. l. l.: cum sale panis Latrantem stomachum bene leniet,

    Hor. S. 2, 2, 17:

    nil aliud sibi naturam latrare, nisi ut, etc.,

    Lucr. 2, 17.—
    2.
    Opening the mouth wide, pronounced with a wide mouth:

    hanc scripsit Latine Plautus cum latranti nomine,

    Plaut. Cas. prol. 34.
    2.
    lā̆tro, ōnis, m. [Gr. latris, root la-, laW-, in laô, leia; cf. lucrum], a hired servant, hireling, mercenary, satellite, bodyguard, etc. (only ante-class.): haec effatus ibi, latrones dicta facessunt, Enn. ap. Non. 306, 23 (Ann. v. 60 Vahl.).—Of mercenary soldiers:

    latrones, quos conduxi,

    Plaut. Mil. 4, 1, 3:

    nam hic latro in Sparta fuit,

    id. Poen. 3, 3, 50:

    latronem suam qui auro vitam venditat,

    id. Bacch. 1, 1, 20 Fleck.; cf.: fortunas suas coepere latrones Inter se memorare, Enn. ap. Non. 134, 29 (Ann. v. 528 Vahl.); cf. Varr. L. L. 7, p. 141 Müll., and the passage from Paul. ex Fest. infra.—
    II.
    Transf.
    A.
    A freebooter, highwayman, robber, bandit, irregular soldier, brigand (opp. justi hostes). Liv. 40, 27, 10: latrones eos antiqui dicebant, qui conducti militabant. apo tês latreias. At nunc viarum obsessores dicuntur, Paul. ex Fest. p. 118 Müll.:

    hostes hi sunt, qui nobis, aut quibus nos publice bellum decrevimus: ceteri latrones aut praedones sunt,

    Dig. 50, 16, 118:

    vos latrones et mendicos homines magni penditis?

    Plaut. Stich. 1, 2, 75:

    collecti ex praedonibus latronibusque Syriae,

    Caes. B. C. 3, 110; 3, 109 fin.; id. B. G. 3, 17:

    erat ei vivendum latronum ritu, ut tantum haberet, quantum rapere potuisset,

    Cic. Phil. 2, 25, 62:

    non semper viator a latrone, non numquam etiam latro a viatore occiditur,

    Cic. Mil. 21, 55; cf.:

    cantabit vacuus coram latrone viator,

    Juv. 10, 22; 13, 145:

    ne quis fur esset, neu latro,

    Hor. S. 1, 3, 106:

    quin etiam leges latronum esse dicuntur, etc.,

    Cic. Off. 2, 11, 40:

    quaestio latronum,

    Paul. Sent. 5, 16, 13:

    qui latronem caedem sibi inferentem, occiderit,

    id. ib. 5, 23, 8.—Of an assassin, Val. Max. 5, 9, 4.— Poet. of a hunter, Verg. A. 12, 7.—Of a wolf, Phaedr. 1, 1, 4.—
    B.
    For latrunculus, a chessman, a piece in the game of draughts or chess which represents a soldier; a man, pawn ( poet.):

    latronum proelia,

    Ov. A. A. 3, 357:

    ludere bella latronum,

    Mart. 14, 20, 1; cf.

    vitreo latrone,

    id. 7, 72, 8.
    3.
    Lā̆tro, ōnis, m., a Roman surname. So M. Porcius Latro, a famous orator from Spain, a friend of the elder Seneca, Sen. Contr. 1 praef.; Quint. 10, 5, 18; 9, 2, 91; Plin. 20, 14, 57, § 160.—Hence,
    II.
    Lătrō-nĭānus, a, um, adj., of or belonging to Latro, Latronian:

    color,

    Sen. Contr. 1, 7, 16; 1 praef. § 13.

    Lewis & Short latin dictionary > latro

  • 5 insto

    in-sto, stĭti, stātum (e. g. instaturum, Liv. 10, 36, 3:

    instaturos,

    Front. Strat. 2, 6, 10 al.), 1, v. n., to stand in or upon a thing (class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., constr. with dat., in and abl., or acc.
    (α).
    With dat.:

    jugis,

    Verg. A. 11, 529.—
    (β).
    With in and abl.: saxo in globoso, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Fragm. v. 367 Rib.):

    instans in medio triclinio,

    Suet. Tib. 72.—
    (γ).
    Absol., to draw nigh, approach; to impend, threaten:

    quibus ego confido impendere fatum aliquod, et poenas jam diu debitas aut instare jam plane, aut certe jam appropinquare,

    Cic. Cat. 2, 5:

    instant apparatissimi magnificentissimique ludi,

    id. Pis. 27:

    cum illi iter instaret,

    id. Att. 13, 23:

    quidquid subiti et magni discriminis instat,

    Juv. 6, 520:

    ante factis omissis, illud quod instet, agi oportere,

    the subject in hand, Cic. Inv. 2, 11, 37. —

    Of persons: cum legionibus instare Varum,

    Caes. B. C. 2, 43.—
    (δ).
    With acc. (ante-class.):

    tantum eum instat exitii,

    Plaut. Poen. 4, 2, 96.—
    B.
    In partic., to press upon, harass, molest, menace, threaten. —With dat., acc., or absol.
    (α).
    With dat.:

    cedenti,

    Liv. 10, 36:

    vestigiis,

    id. 27, 12, 9:

    instantem regi cometen videre,

    Juv. 6, 407.—
    (β).
    With acc.:

    si me instabunt (al. mi),

    Plaut. Curc. 3, 1, 6.—
    II.
    Trop.
    A.
    To urge or press upon one, to insist; to pursue a thing (syn. urgeo):

    quamobrem urge, insta, perfice,

    Cic. Att. 13, 32, 1:

    accusatori,

    id. Font. 1:

    ille instat factum (esse),

    he insists upon the fact, Ter. And. 1, 1, 120.— To follow up eagerly, pursue; with dat. or acc.
    (α).
    With dat.:

    instant operi regnisque futuris,

    Verg. A. 1, 504:

    talibus instans monitis (parens),

    Juv. 14, 210:

    non ignarus instandum famae,

    Tac. Agr. 18.—
    (β).
    With acc., to urge forward, ply, transact with zeal or diligence: instant mercaturam, Nov. ap. Non. 212, 30 (Com. Rel. p. 223 Rib.):

    parte aliā Marti currumque, rotasque volucres Instabant,

    were hastening forward, working hard at, busily constructing, Verg. A. 8, 434: rectam viam, to go right, i. e. to be right, to hit the mark, Plaut. As. 1, 1, 40:

    unum instare de indutiis vehementissime contendere,

    Caes. B. C. 3, 17, 5; cf. Zumpt, Gram. § 385.—
    (γ).
    Absol.:

    vox domini instantis,

    Juv. 14, 63.—
    B.
    To demand earnestly, solicit, insist upon:

    satis est, quod instat de Milone,

    Cic. Q. Fr. 3, 2:

    quod profecto cum sua sponte, tum, te instante, faciet,

    at your instance, your solicitation, id. Att. 3, 15.— With inf.:

    instat Scandilius poscere recuperatores,

    Cic. Verr. 2, 3, 59, § 136.—With ut or ne:

    tibi instat Hortensius, ut eas in consilium,

    Cic. Quint. 10:

    uxor acriter tua instat, ne mihi detur,

    Plaut. Cas. 2, 5, 33; cf.:

    nunc nosmet ipsi nobis instemus, ut, etc.,

    Auct. Her. 4, 56, 69.— Impers.:

    profecto, si instetur, suo milite vinci Romam posse,

    Liv. 2, 44.—Hence, instans, antis, P. a.
    A.
    (Standing by, being near, i. e.) Present.
    1.
    In gen.:

    quae venientia metuuntur, eadem efficiunt aegritudinem instantia,

    Cic. Tusc. 4, 6, 11:

    ex controversia futuri, raro etiam ex instantis aut facti,

    id. de Or. 2, 25, 105:

    tempus,

    Auct. Her. 2, 5, 8:

    bellum,

    Cic. Phil. 11, 10, 24.—
    2.
    In partic., gram. t. t.:

    tempus, i.q. praesens tempus,

    the present tense, the present, Quint. 5, 10, 42; Charis. p. 147 P. et saep.—
    B.
    Pressing, urgent, importunate (post-Aug.):

    periculum,

    Nep. Paus. 3, 5:

    species terribilior jam et instantior,

    Tac. H. 4, 83:

    gestus acer atque instans,

    Quint. 11, 3, 92 sq.; cf.:

    argumentatio acrior et instantior,

    id. ib. §

    164: admonitio instantior,

    Gell. 13, 24, 19.— Adv.: instanter, vehemently, earnestly, pressingly:

    intente instanterque pronuntiare,

    Plin. Ep. 5, 19, 6:

    petere,

    id. ib. 5, 7, 22:

    plura acriter et instanter incipere,

    Quint. 9, 3, 30:

    dicere,

    id. 9, 4, 126.— Comp.:

    instantius concurrere,

    to fight more vehemently, Tac. A. 6, 35. — Sup.:

    instantissime desiderare,

    Gell. 4, 18.

    Lewis & Short latin dictionary > insto

  • 6 contendo

    con-tendo, di, tum, 3, v. a. and n., to stretch, stretch out vigorously, to draw tight, strain.
    I.
    Lit. (rare and mostly poet.):

    arcum,

    Verg. A. 12, 815; Ov. M. 6, 286; id. R. Am. 435: tormenta, Sisen. ap. Non. p. 258, 27; Cic. Tusc. 2, 24, 57: muscipula, Lucil. ap. Non. p. 181, 31:

    tenacia vincla,

    Verg. G. 4, 412:

    ilia risu,

    Ov. A. A. 3, 285: pontem in alto, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 21 Müll. (Ann. v. 358 Vahl.):

    oculi contendunt se,

    Lucr. 4, 810.— Of stringed instruments, to tune by stretching the strings:

    ut in fidibus pluribus, si nulla earum ita contenta nervis sit, ut concentum servare possit,

    Cic. Fin. 4, 27, 75; cf. infra, P. a.—
    B.
    Meton.
    1.
    (Causa pro effectu.) Of weapons, to shoot, hurl, dart, throw:

    infensam hastam,

    Verg. A. 10, 521:

    tela,

    id. ib. 12, 815:

    sagittas nervo,

    Sil. 1, 323:

    telum aërias in auras,

    Verg. A. 5, 520. —
    2.
    Of places, neutr., to stretch, reach, extend:

    haec patulum vallis contendit in orbem,

    Calp. Ecl. 7, 30:

    Cappadocum gens usque ad Cyrresticam ejus regionem parte suā, quae vocatur Cataonia, contendit,

    Plin. 6, 8, 8, § 24.—
    II.
    Trop. (freq. in prose and poetry); act., to strain eagerly, to stretch, exert, to direct one's mental powers to something, to pursue or strive for earnestly; or neutr., to exert one's self, to strive zealously for something, etc.
    A.
    In gen.
    1.
    Act.
    (α).
    With acc.:

    magnum fortasse onus, verum tamen dignum, in quo omnis nervos aetatis industriaeque meae contenderem,

    Cic. Verr. 1, 12, 35; cf.:

    contendit omnis nervos Chrysippus, ut persuadeat, etc.,

    id. Fat. 10, 21:

    summas vires de palmā,

    Lucr. 4, 990:

    animum in curas,

    Ov. P. 1, 5, 11:

    quo se dira libido,

    Lucr. 4, 1043:

    tamen id sibi contendendum aut aliter non transducendum exercitum existimabat,

    Caes. B. G. 4, 17; cf.:

    id contendere et laborare, ne ea, etc.,

    id. ib. 1, 31; Cic. Verr. 2, 2, 21, § 52: et petere imperium populi et contendere honores, Varr. ap. Non. p. 259, 32.—
    (β).
    With inf., to exert one's self vigorously to do something, to apply one's self with zeal to, to go to:

    hunc locum duabus ex partibus oppugnare contendit,

    Caes. B. G. 5, 21:

    summā vi transcendere in hostium naves,

    id. ib. 3, 15:

    fugā salutem petere,

    id. ib. al.; Quint. 10, 1, 125:

    neque ego nunc hoc contendo... mutare animum, sed, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 13, § 38.—
    2.
    Neutr.:

    quantum coniti animo potes, quantum labore contendere... tantum fac ut efficias,

    Cic. Off. 3, 2, 6.— With ut:

    quántum potero voce contendam, ut populus hoc Romanus exaudiat,

    Cic. Lig. 3, 6; so,

    remis, ut eam partem insulae caperet,

    Caes. B. G. 5, 8 et saep.:

    contende quaeso atque elabora, ut, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 14, § 42.— Absol.:

    vociferarer et, quantum maxime possem, contenderem,

    Cic. Fl. 16, 38 al.:

    non possis oculo quantum contendere Lynceus (= collineare),

    to aim at, Hor. Ep. 1, 1, 28.—
    B.
    In partic.,
    1.
    To direct or bend one's course eagerly somewhere; or, neutr., to strive to get to a place, to seek to arrive at, to go, march, or journey hastily to, etc.
    a.
    Act.
    (α).
    With acc. (very rare):

    rectā plateā cursum suum,

    Plaut. Cist. 2, 1, 58:

    nocte unā tantum itineris,

    Cic. Rosc. Am. 34, 97.—
    (β).
    With inf. (freq.):

    Bibracte ire,

    Caes. B. G. 1, 23; so,

    ire cum his legionibus,

    id. ib. 1, 10:

    in Britanniam proficisci,

    id. ib. 4, 20:

    in provinciam reverti,

    id. ib. 3, 6 fin.:

    Dyrrhachium petere,

    Cic. Planc. 41, 97; cf.:

    proxima litora petere cursu,

    Verg. A. 1, 158; and:

    iter a Vibone Brundisium terrā petere,

    Cic. Planc. 40, 96 Wund.—
    b.
    Neutr. (so most freq.):

    in Italiam magnis itineribus,

    Caes. B. G. 1, 10; cf.:

    huc magnis itineribus,

    id. ib. 1, 38 fin.:

    huc magno cursu,

    id. ib. 3, 19:

    inde in Italiam,

    id. ib. 1, 33:

    in fines Sigambrorum,

    id. ib. 4, 18:

    in castra,

    id. ib. 4, 37:

    ex eo loco ad flumen,

    id. ib. 2, 9:

    ad Rhenum finesque Germanorum,

    id. ib. 1, 27 fin.:

    ad oppidum Noviodunum,

    id. ib. 2, 12:

    ad castra,

    id. ib. 2, 19 fin.; 3, 24 fin.:

    ad hostes,

    id. ib. 5, 9:

    ad Amanum,

    Cic. Att. 5, 20, 3: Tarentum ad Heraclidem Ponticum, Varr. ap. Non. p. 260, 19:

    Lacedaemonem,

    Nep. Cim. 3, 3:

    domum,

    Caes. B. G. 2, 24 fin. et saep.:

    ad ultimum animo,

    Cic. Mur. 31, 65; cf.:

    magna spectare atque ad ea rectis studiis contendere,

    id. Off. 2, 13, 44:

    ad summam laudem gloriamque maximis laboribus et periculis,

    id. Phil. 14, 12, 32:

    ad salutem,

    Caes. B. G. 3, 3 fin.
    2.
    ( Neutr.) To measure or try one's strength with, with weapons, by words, in action, etc.; to strive, dispute, fight, contend against, vie with; constr. with cum aliquo, contra or adversus aliquem, the dat., inter se, or absol.
    (α).
    Cum aliquo:

    neque post id tempus umquam summis nobiscum copiis hostes contenderunt,

    Caes. B. G. 5, 17 fin.; 1, 36:

    cum Sequanis bello,

    id. ib. 7, 67 fin.:

    cum eo armis,

    Cic. Att. 7, 9, 2:

    cum magnis legionibus parvā manu,

    Sall. C. 53, 3:

    cum barbaro,

    Nep. Con. 4, 3:

    cum victore,

    Hor. S. 1, 9, 42:

    mecum ingenio et arte,

    Prop. 2 (3), 24, 23 al.:

    cum eo de principatu,

    Nep. Arist. 1, 1; cf. id. Ages. 1, 4 al.:

    divitiis et sumptibus, non probitate neque industriā cum majoribus suis,

    Sall. J. 4, 7:

    humilitas cum dignitate et amplitudine,

    Cic. Rosc. Am. 47, 136.—So with acc. of neutr. pron.:

    tamenne vereris, ut possis haec contra Hortensium contendere?

    Cic. Quint. 25, 78.—
    (β).
    Contra aliquem:

    contra populum Romanum armis,

    Caes. B. G. 2, 13:

    tauri pro vitulis contra leones summā vi impetuque contendunt,

    Cic. Fin. 3, 20, 66:

    contra vim gravitatemque morbi,

    id. Phil. 9, 7, 15:

    nihil contra naturam universam,

    id. Off. 1, 31, 110; Cat. 64, 101.—
    * (γ).
    Adversus aliquem: non contendam ego adversus te, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13, A, 2.—
    (δ).
    With dat. ( poet.):

    hirundo cycnis,

    Lucr. 3, 6:

    Homero,

    Prop. 1, 7, 3; 1, 14, 7:

    Pindaricis plectris,

    Stat. S. 1, 3, 101.—
    (ε).
    Inter se:

    hi cum tantopere de potentatu inter se multos annos contenderent,

    Caes. B. G. 1, 31, 4; 1, 5, 3:

    viribus inter se,

    Lucr. 3, 784.— Impers.:

    interim proelio equestri inter duas acies contendebatur,

    the contest was carried on, Caes. B. G. 2, 9.—
    (ζ).
    Absol.:

    proelio,

    Caes. B. G. 1, 48; 1, 50 fin.;

    3, 28 al.: magis virtute quam dolo,

    id. ib. 1, 13; Nep. Epam. 2, 5:

    translatio non habet quaestionem, de quā contendit orator, sed propter quam contendit,

    Quint. 3, 6, 72; cf. id. 6, 1, 50; 7, 9, 3 al.— Impers.:

    summo jure contenditur,

    Cic. Caecin. 23, 65:

    de his lite contenditur,

    Quint. 3, 4, 8:

    de personis judicatur, sed de rebus contenditur,

    id. 10, 5, 13.—
    * b.
    In auctions, to vie with in bidding, to bid against: is liceri non destitit;

    illi quoad videbatur ferri aliquo modo posse, contenderunt,

    Cic. Verr. 2, 3, 42, § 99.—
    3.
    ( Act.) To place together in comparison, to compare, contrast; constr. with cum, ad, the dat., or acc. only.
    (α).
    With cum: tuam iram contra cum ira Liberi, Naev. ap. Non. p. 259, 7; Caecil. ib. p. 259, 1:

    id cum defensione nostrā,

    Cic. Rosc. Am. 33, 93:

    rationem meam cum tuā ratione,

    id. N. D. 3, 4, 10; Tac. A. 4, 32 al.: suam vitam mecum, Licinius, Macer. ap. Non. p. 259, 3.—
    * (β).
    With ad: ut vim contendas tuam ad majestatem viri, Att. ap. Non. p. 259, 5 (Trag. Rel. v. 648 Rib.).—
    (γ).
    With dat.: Thestiadas Ledae, Lucil. ap. Non. p. 258, 30:

    vellera potantia Aquinatem fucum Sidonio ostro,

    Hor. Ep. 1, 10, 26; Aus. Grat. Act. 14 al.—
    (δ).
    With [p. 447] acc. only: anulum, Plaut. Fragm. ap. Non. p. 258, 29:

    ipsas causas, quae inter se confligunt,

    Cic. Cat. 2, 11, 25:

    leges,

    id. Inv. 2, 49, 145:

    suam quaeque nobilitatem, formam, opes,

    Tac. A. 12, 1:

    vetera et praesentia,

    id. ib. 13, 3.—
    4.
    ( Act.) To demand, ask, solicit, entreat, beg earnestly, to seek to gain:

    cum a me peteret et summe contenderet, ut suum propinquum defenderem,

    Cic. Quint. 24, 77:

    verecundius a te, si quae magna res mihi petenda esset, contenderem,

    id. Fam. 2, 6, 1; so,

    ab aliquo,

    id. Verr. 2, 2, 53, § 131; id. de Or. 1, 36, 166; id. Rosc. Am. 1, 4; id. Fam. 13, 7, 3; cf.:

    a magistris de proferendo die,

    id. ib. 12, 30, 5; id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 15:

    ne quid contra aequitatem,

    id. Off. 2, 20, 71:

    omni opere, ut, etc.,

    Suet. Dom. 2:

    magno opere, ne, etc.,

    id. Aug. 27; id. Vit. 3:

    pertinaciter,

    id. Caes. 1.—
    5.
    ( Act.) To assert, affirm earnestly, to maintain or contend energetically.
    (α).
    With acc. and inf.:

    sic ego hoc contendo, me tibi ipsi adversario cujuscumque tribus rationem poposceris redditurum,

    Cic. Planc. 19, 48; id. Sest. 50, 107; id. Arch. 7, 15:

    apud eos contendit falsa esse delata,

    Nep. Them. 7, 2; id. Epam. 8, 1:

    illud pro me majoribusque meis contendere ausim, nihil nos... scientes fuisse,

    Liv. 6, 40, 5; Quint. prooem. § 11; 1, 2, 25; Suet. Calig. 15; id. Dom. 6; Lucr. 5, 1343; Cat. 44, 4; Ov. M. 2, 855; Hor. Ep. 1, 16, 37 al.—
    (β).
    Absol. (very rare):

    si manantia corpuscula iter claudunt, ut Asclepiades contendit,

    Cels. 1, praef. § 28.—Hence, contentus, a, um, P. a.
    A.
    Lit., stretched, strained, tense, tight:

    qui jam contento, jam laxo fune laborat,

    Hor. S. 2, 7, 20:

    acies oculorum,

    Lucr. 1, 325; cf.:

    contentis oculis prosequi aliquem,

    Suet. Tib. 7:

    contentis corporibus facilius feruntur onera (opp. remissa),

    Cic. Tusc. 2, 23, 54; cf.:

    contentā cervice trahunt plaustra (boves),

    Verg. G. 3, 536:

    Placideiani contento poplite miror Proelia,

    with the knee stiffly bent, Hor. S. 2, 7, 97.—
    B.
    Trop., eager, intent:

    contenta mens fuit in eā ratione,

    Lucr. 4, 965; cf. Ov. M. 15, 515:

    et contentā voce atrociter dicere et summissā leniter,

    Cic. Or. 17, 56:

    ad tribunatum contento studio cursuque veniamus,

    id. Sest. 6, 13.— Sup.:

    contentissimā voce clamitans,

    App. M. 4, p. 147.— Adv.: con-tentē, earnestly, with great exertion, vehemently:

    pro se dicere... mittere contentius,

    Cic. Tusc. 2, 24, 57; cf.:

    acriter atque contente pro suis decretis propugnare,

    Gell. 18, 1, 2:

    contentissime clamitare, App. Flor. n. 8: contentius ambulare,

    Cic. Tusc. 5, 34, 97:

    ornamentis iisdem uti fere licebit, alias contentius, alias summissius,

    id. de Or. 3, 55, 212:

    aliquid curiose atque contente lectitare,

    Gell. 3, 3, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > contendo

См. также в других словарях:

  • Expostulate — Ex*pos tu*late (?; 135), v. i. [imp. & p. p. {Expostulated}; p. pr. & vb. n. {Expostulating}.] [L. expostulatus, p. p. of expostulare to demand vehemently; ex out + postulare to ask, require. See {Postulate}.] To reason earnestly with a person on …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Expostulated — Expostulate Ex*pos tu*late (?; 135), v. i. [imp. & p. p. {Expostulated}; p. pr. & vb. n. {Expostulating}.] [L. expostulatus, p. p. of expostulare to demand vehemently; ex out + postulare to ask, require. See {Postulate}.] To reason earnestly with …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Expostulating — Expostulate Ex*pos tu*late (?; 135), v. i. [imp. & p. p. {Expostulated}; p. pr. & vb. n. {Expostulating}.] [L. expostulatus, p. p. of expostulare to demand vehemently; ex out + postulare to ask, require. See {Postulate}.] To reason earnestly with …   The Collaborative International Dictionary of English

  • expostulate — [ek späs′chə lāt΄, ikspäs′chə lāt΄] vi. expostulated, expostulating [< L expostulatus, pp. of expostulare, to demand vehemently, require < ex , intens. + postulare: see POSTULATE] to reason with a person earnestly, objecting to that person… …   English World dictionary

  • Australia — /aw strayl yeuh/, n. 1. a continent SE of Asia, between the Indian and the Pacific oceans. 18,438,824; 2,948,366 sq. mi. (7,636,270 sq. km). 2. Commonwealth of, a member of the Commonwealth of Nations, consisting of the federated states and… …   Universalium

  • china — /chuy neuh/, n. 1. a translucent ceramic material, biscuit fired at a high temperature, its glaze fired at a low temperature. 2. any porcelain ware. 3. plates, cups, saucers, etc., collectively. 4. figurines made of porcelain or ceramic material …   Universalium

  • China — /chuy neuh/, n. 1. People s Republic of, a country in E Asia. 1,221,591,778; 3,691,502 sq. mi. (9,560,990 sq. km). Cap.: Beijing. 2. Republic of. Also called Nationalist China. a republic consisting mainly of the island of Taiwan off the SE coast …   Universalium

  • education — /ej oo kay sheuhn/, n. 1. the act or process of imparting or acquiring general knowledge, developing the powers of reasoning and judgment, and generally of preparing oneself or others intellectually for mature life. 2. the act or process of… …   Universalium

  • Calendar of 1993 — ▪ 1994 January January 1       Czechoslovakia now two nations. What had been the single nation of Czechoslovakia officially became two independent states, the Czech Republic and Slovakia. Vaclav Havel, the former president of Czechoslovakia, and… …   Universalium

  • South Africa — Republic of, a country in S Africa; member of the Commonwealth of Nations until 1961. 42,327,458; 472,000 sq. mi. (1,222,480 sq. km). Capitals: Pretoria and Cape Town. Formerly, Union of South Africa. * * * South Africa Introduction South Africa… …   Universalium

  • Nuclear program of Iran — See also: Iran and weapons of mass destruction Nuclear program of Iran …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»